Προτομή ελληνιστικών χρόνων του ΗσιόδουΜουσείο Καπιτωλίου, Ρώμη
Αρχαίος Έλληνας ποιητής που ήκμασε μεταξύ του 8ου και 7ου αιώνα π. Χ. Θεωρείται ο πατέρας της διδακτικής ποίησης της Δύσης.
Ο πατέρας του ήλθε από την Κύμη της Μ. Ασίας κι εγκαταστάθηκε στην Άσκρα της Βοιωτίας όπου έζησε καλλιεργώντας έναν μικρό γεωργικό κλήρο. Εκεί γεννήθηκε κι ο ποιητής. Είχε αδελφό τον Πέρση, άνθρωπο με διεφθαρμένο χαρακτήρα, ο οποίος είχε κατορθώσει με τη δωροδοκία να σφετεριστεί το μερίδιο που ανήκε στον ποιητή από την πατρική κληρονομιά.
Η νίκη του Ησίοδου σ’ ένα ποιητικό αγώνα στη Χαλκίδα έδωσε αφορμή να γεννηθεί ο θρύλος για μια μονομαχία με τον Όμηρο, ενώ είναι κατά πολύ μεταγενέστερός του.
Ο πατέρας του ήλθε από την Κύμη της Μ. Ασίας κι εγκαταστάθηκε στην Άσκρα της Βοιωτίας όπου έζησε καλλιεργώντας έναν μικρό γεωργικό κλήρο. Εκεί γεννήθηκε κι ο ποιητής. Είχε αδελφό τον Πέρση, άνθρωπο με διεφθαρμένο χαρακτήρα, ο οποίος είχε κατορθώσει με τη δωροδοκία να σφετεριστεί το μερίδιο που ανήκε στον ποιητή από την πατρική κληρονομιά.
Η νίκη του Ησίοδου σ’ ένα ποιητικό αγώνα στη Χαλκίδα έδωσε αφορμή να γεννηθεί ο θρύλος για μια μονομαχία με τον Όμηρο, ενώ είναι κατά πολύ μεταγενέστερός του.
Η παράδοση αποδίδει στον Ησίοδο ένα μεγάλο αριθμό έργων : τα κυριότερα είναι η Θεογονία και το Έργα και ημέρες καθώς και η Ασπίδα του Ηρακλή που δεν φαίνεται να είναι γνήσιο έργο του. Τον 18ο αιώνα τέθηκε ένα “ Ησιόδειο πρόβλημα ” , ανάλογο με το Ομηρικό ζήτημα, για την απόδοση των έργων αυτών στον Ησίοδο. Σήμερα υπάρχει η τάση ν’ αναγνωρίζεται μια θεμελιώδης ενότητα μεταξύ της Θεογονίας και των Έργων, αν και παρουσιάζουν αναμφισβήτητες παρεμβολές και αλλοιώσεις.
Η Θεογονία είναι ένα έργο θεολογικής σύνθεσης, στο οποίο ο ποιητής, αντλώντας ως ένα βαθμό από μι θρησκεία έξω – ολυμπιακή και προομηρική, σκιαγραφεί την γενεαλογική ιστορία των Θεών. Η έκθεση έχει μορφή καταλόγου, περιγράφει όμως και τα διάφορα επεισόδια, ανάμεσα στα οποία το πιο γνωστό είναι η Τιτανομαχία, στην οποία ο ποιητής παρουσιάζει σκηνές που θυμίζουν τις μάχες που περιέγραφε ο Όμηρος.
Στο προοίμιο του έργου ο ποιητής παρουσιάζεται – για πρώτη φορά στην ποίηση της Δύσης – με τ’ όνομά του και την προσωπικότητά του, ως προφήτης της απόλυτης αλήθειας, την οποία σ’ αυτόν μόνο αποκάλυψαν οι Μούσες του Ελικώνος ( Βοιωτία ).
Στο προοίμιο του έργου ο ποιητής παρουσιάζεται – για πρώτη φορά στην ποίηση της Δύσης – με τ’ όνομά του και την προσωπικότητά του, ως προφήτης της απόλυτης αλήθειας, την οποία σ’ αυτόν μόνο αποκάλυψαν οι Μούσες του Ελικώνος ( Βοιωτία ).
Το Έργα και ημέρες είναι το ποίημα της εργασίας, η οποία είναι τιμωρία που έχει την αρχή της στο προπατορικό αμάρτημα του Προμηθέα, αλλά και μια εξιλέωση, με την οποία αποκαθίσταται το βασίλειο της Δίκης.
Η πρακτική ηθική που ο Ησίοδος θέλει να εγκαινιάσει, ξεπέφτει σε μια σχολαστική ηθικολογία, που καταντά ανιαρή επανάληψη συμβουλών οι οποίες δεν είναι απαλλαγμένες από δεισιδαιμονίες ( π.χ. ημέρες ευνοϊκές ή μη ευνοϊκές για τις διάφορες εργασίες ) όπως παρατίθενται στις Ημέρες, που ίσως αποτελούν εμβόλιμο μέρος στο όλο έργο. Το ποίημα εκφράζει τη θρησκευτική πίστη του ποιητή και προσφέρει ενδιαφέροντα στοιχεία μιας ψυχολογικής αυτοβιογραφίας του, όπου οι χρησμωδικές εκφράσεις εναλλάσσονται με τόνους ομιλητικής οικειότητας.
Το καλύτερο μέρος του έργου είναι ένας μεγάλος ύμνος του γεωργικού μόχθου ο οποίος συσχετίζεται με την πορεία των άστρων, που φαίνονται να δίνουν κίνηση και πνοή στο ίδιο το ποίημα. Η φύση απεικονίζεται μερικές φορές με λεπτομερειακές περιγραφές, ο ποιητής όμως παρακολουθεί προσεκτικά τα σημεία και τις φωνές που κατακλύζουν το απέραντο σκηνικό του Σύμπαντος κι ιδιαίτερα τον άνθρωπο με την προνοητικότητα και τις ατυχίες του, τις εξάρσεις και τις ήττες του.
Θαυμάσια είναι τα ειδύλλια του θέρους και του χειμώνα για τη διεισδυτικότητα και τη λεπτότητα της περιγραφής του περιβάλλοντος και των ψυχολογικών του παρατηρήσεων. Η έκφραση, ομηρική στη γλώσσα και στο στίχο, είναι σκοτεινή και κάπως άνιση, συχνά όμως είναι επιγραμματική, τολμηρή στις μεταφορές, με μεγάλη μουσικότητα.
Η επιτυχία του Ησιόδου υπήρξε όμοια με του Ομήρου. Απήχηση των αντιλήψεών του βρίσκουμε στον Σόλωνα, στον Αισχύλο, στον Πίνδαρο και σε πολλούς άλλους συγγραφείς. Ο Ησίοδος υπήρξε η πηγή απ’ όπου ο Βιργίλιος εμπνεύσθηκε τα Γεωργικά του.
Πηγή στοιχείων : Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τ.6, 1972
Η πρακτική ηθική που ο Ησίοδος θέλει να εγκαινιάσει, ξεπέφτει σε μια σχολαστική ηθικολογία, που καταντά ανιαρή επανάληψη συμβουλών οι οποίες δεν είναι απαλλαγμένες από δεισιδαιμονίες ( π.χ. ημέρες ευνοϊκές ή μη ευνοϊκές για τις διάφορες εργασίες ) όπως παρατίθενται στις Ημέρες, που ίσως αποτελούν εμβόλιμο μέρος στο όλο έργο. Το ποίημα εκφράζει τη θρησκευτική πίστη του ποιητή και προσφέρει ενδιαφέροντα στοιχεία μιας ψυχολογικής αυτοβιογραφίας του, όπου οι χρησμωδικές εκφράσεις εναλλάσσονται με τόνους ομιλητικής οικειότητας.
Το καλύτερο μέρος του έργου είναι ένας μεγάλος ύμνος του γεωργικού μόχθου ο οποίος συσχετίζεται με την πορεία των άστρων, που φαίνονται να δίνουν κίνηση και πνοή στο ίδιο το ποίημα. Η φύση απεικονίζεται μερικές φορές με λεπτομερειακές περιγραφές, ο ποιητής όμως παρακολουθεί προσεκτικά τα σημεία και τις φωνές που κατακλύζουν το απέραντο σκηνικό του Σύμπαντος κι ιδιαίτερα τον άνθρωπο με την προνοητικότητα και τις ατυχίες του, τις εξάρσεις και τις ήττες του.
Θαυμάσια είναι τα ειδύλλια του θέρους και του χειμώνα για τη διεισδυτικότητα και τη λεπτότητα της περιγραφής του περιβάλλοντος και των ψυχολογικών του παρατηρήσεων. Η έκφραση, ομηρική στη γλώσσα και στο στίχο, είναι σκοτεινή και κάπως άνιση, συχνά όμως είναι επιγραμματική, τολμηρή στις μεταφορές, με μεγάλη μουσικότητα.
Η επιτυχία του Ησιόδου υπήρξε όμοια με του Ομήρου. Απήχηση των αντιλήψεών του βρίσκουμε στον Σόλωνα, στον Αισχύλο, στον Πίνδαρο και σε πολλούς άλλους συγγραφείς. Ο Ησίοδος υπήρξε η πηγή απ’ όπου ο Βιργίλιος εμπνεύσθηκε τα Γεωργικά του.
Πηγή στοιχείων : Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τ.6, 1972
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου