Η κληρονομιά του Αριστοτέλη

Ο Αριστοτέλης ( 384 - 322 π.Χ. )

Πρωτοπόρος, ήταν ένας αληθινά σπουδαίος επιστήμονας και φιλόσοφος που επηρέασε περισσότερο από κάθε άλλον τη δυτική σκέψη.

Dr. John Stevenson, Η ιστορία της Ευρώπης

Κ. Κωστόπουλος, 2005

Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του κοντά στα ελληνικά παράλια. Εκεί, μέσα στις θερμές βραχώδεις περιοχές της παραλιακής ζώνης, είχε την ευκαιρία να παρατηρήσει μια μεγάλη ποικιλία διάφορων τύπων ζώων : αστερίες, θαλάσσιες ανεμώνες, καβούρια, σκώληκες και ψάρια. Τα γραπτά του μαρτυρούν πως παρατηρούσε τα ζώα αυτά προσεκτικά κι οι ερωτήσεις που έθετε έχουν απασχολήσει εκτενώς τη βιολογία.

Ο Αριστοτέλης είχε στόχο να διακρίνει τα διαφορετικά είδη ζώων και τα κείμενά του αναφέρουν 560 διαφορετικά είδη. Έτσι εγκαινίασε το ερευνητικό πρόγραμμα για την καταλογογράφηση της βιοποικιλλότητας της Γης - ένα πρόγραμμα που σήμερα εξελίσσεται ραγδαία. Αν κι ο Αριστοτέλης δεν κατηγοριοποιούσε τα φυτά, ένας μαθητής του το έκανε. Η βοτανική γεννήθηκε όταν ο Θεόφραστος, μαθητής του Αριστοτέλη, πληροφορήθηκε για τα φυτά που είχαν παρατηρήσει οι στρατιώτες σε μια εκστρατεία ενός άλλου μαθητή του, του Μεγάλου Αλέξανδρου.

Ο Αριστοτέλης έθεσε τα θεμέλια της ανατομίας, της εμβρυολογίας και της φυσιολογίας. Περιέγραψε την εσωτερική ανατομία ζώων όπως ο κάβουρας, ο αστακός, το ψάρι και το καλαμάρι. Η λεπτομερής περιγραφή του για τα εσωτερικά τμήματα του στόματος του αχινού ήταν σχεδόν τέλεια κι έτσι το όργανο εξακολουθεί ν' αποκαλείται " φανός του Αριστοτέλη ". Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το αίμα, περιέγραψε την καρδιά, τα ερυθρά αιμοσφαίρια και μελέτησε έμβρυα ζώων, όπως αυτό της κότας.

Εκτός των άλλων, τα γραπτά του Αριστοτέλη επηρέασαν τα μαθηματικά, τη φυσική και την κοσμολογία - οι νόμοι του περί κινήσεως ήταν ευρέως αποδεκτοί μέχρι την εποχή του Νεύτωνα και του Γαλιλαίου - κι ήταν ο δημιουργός της τυπικής λογικής.

Πριν μετακομίσει στην Αθήνα για να γίνει μαθητής του Πλάτωνα, συμβουλεύτηκε το Μαντείο των Δελφών. Οι απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη θα επικρατήσουν στη μετέπειτα ιστορία της διανόησης, αλλά ο Αριστοτέλης είναι ο θεμελιωτής της επιστήμης.

Ο τρόπος σκέψης του Πλάτωνα ήταν θεολογικός, μυστικιστικός και ποιητικός. Ο Αριστοτέλης είχε τουλάχιστον διφορούμενες απόψεις για τις υπερφυσικές εξηγήσεις και δεν τις χρησιμοποιούσε στη φυσική και τη βιολογία του. Οι επιστήμονες μετά την εποχή του έχουν προσθέσει το πείραμα, αλλά συνεχίζουν να χρησιμοποιούν την παρατηρησιακή του μέθοδο και τη χρήση της αφαιρετικής λογικής.

Πηγές στοιχείων : Το βιβλίο των επιστημών, Αλεξάνδρεια 2005, τα βιβλία κι η ιστοσελίδα που ήδη αναφέρθηκαν.