Ασκληπιός

Η αρχαία ελληνική τέχνη εικονίζει τον Ασκληπιό νέο και αγένειο. Στην κλασσική εποχή αντίθετα ο Θεός εμφανίζεται γενειοφόρος και σε ώριμη ηλικία. Συχνά σε ανάγλυφα εικονίζεται καθιστός ενώ δέχεται τις προσφορές των αθρώπων που εθεράπευσε. Εικονιζόταν επίσης, κυρίως σε νομίσματα, βρέφος να θηλάζει μια κατσίκα την ώρα που τον ανακαλύπτουν οι βοσκοί. Στη φωτογραφία, το κεφάλι από το μεγάλο άγαλμα του " Ασκληπιού της Μουνυχίας " που βρέθηκε στον Πειραιά το 1888.

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

Θεραπευτής Θεός, από τους σχετικά νεώτερους της Ελληνικής μυθολογίας. Παρά την έκταση που πήρε η λατρεία του στους χρόνους της κλασικής αρχαιότητας κι αργότερα ο μύθος της θεϊκής του υπόστασης, αρχίζει να εμφανίζεται στους Ομηρικούς χρόνους. Η πίστη στη θεϊκή του υπόσταση εμπεδώνεται οριστικά τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Στην αρχή παρουσιάζεται μόνο ως ήρωας και γενάρχης των Ασκληπιαδών. Ο Όμηρος κι ο Ησίοδος δεν τον καταγράφουν σα Θεό, αλλά σα θνητό, ικανότατο γιατρό. " Μέγα ιατρό και διδάσκαλο της ιατρικής ", αλλά όχι Θεό, τον θεωρούσαν επίσης ο Σοφοκλής κι ο Σωκράτης, κι " ευεργέτη της ιατρικής " ο Γαληνός.

Οι θρησκευτικές ανάγκες των ανθρώπων της προκλασσικής εποχής, ο πόθος κι οι ελπίδες τους να ξεπεράσουν το φράγμα ανάμεσα στην αθανασία των Θεών και τη θνητή φύση των ανθρώπων, ή και μόνο η επιθυμία τους για την υγεία και την κατανίκηση της αρρώστιας, τους οδήγησαν στον μυθικό συμβολισμό του θεραπευτή ήρωα που θεοποιείται. Ο μύθος του Ασκληπιού συνδέθηκε από πολύ νωρίς με τον Απόλλωνα, ο οποίος κατά την Ομηρική θεολογία ήταν Θεός που θεράπευε τις αρρώστιες αλλά και τις προκαλούσε επίσης.

Σχετικά με την θεϊκή καταγωγή του Ασκληπιού υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά την αφήγηση του Πινδάρου, ο Απόλλωνας ερωτεύτηκε την Κορωνίδα, κόρη του Θεσσαλού βασιλιά Φλεγύα κι από την ένωσή τους γεννήθηκε ο Ασκληπιός. Ενώ όμως ακόμη δεν τον είχε φέρει στον κόσμο, η Κορωνίδα παντρεύτηκε ένα θνητό, τον Ίσχυ. Όταν το έμαθε ο Απόλλωνας, τη σκότωσε με τα βέλη του αφού πρώτα τον πήρε από το σώμα της και τον έδωσε στον Κένταυρο Χείρωνα, που τον ανέθρεψε και του δίδαξε την ιατρική.

Σύμφωνα με άλλη παράδοση, η Κορωνίδα εγκατέλειψε το παιδί της στους πρόποδες του βουνού Μύρτιου, στην περιοχή της Επιδαύρου. Το νεογέννητο το έθρεψε με το γάλα της μια κατσίκα και το προστάτεψε ένας σκύλος από το κοπάδι ενός βοσκού, του Αρεσθάνου. Στη Μεσσηνία πίστευαν ότι ο Ασκληπιός ήταν γιός του Απόλλωνα και της Αρσινόης, κόρης του Λευκίππου. Επειδή όμως ο Ασκληπιός δεν θεράπευε μόνο τις αρρώστιες αλλά ανάσταινε και νεκρούς, ο Δίας, που δεν του άρεσε να του ανατρέπουν την τάξη που είχε επιβάλλει στον κόσμο, τον σκότωσε μ' ένα κεραυνό.

.

Κύριο σύμβολο του Ασκληπιού ( και της Θεάς Υγείας ) είναι το φίδι, έμβλημα σωφροσύνης και μυστικής γνώσης.

Οι σοφοί στη γλώσσα των μυστηρίων αποκαλούνται " όφεις " καθώς, όπως κι οι όφεις, πέφτουν σε εκούσια νάρκη ή ύπνωση. Με την ύπνωση μπορούμε συνειδητά να φτάσουμε και να σταματήσουμε τις διάφορες λειτουργίες του σώματος όπως το φίδι κι η χελώνα τα οποία πέφτουν σε πλήρη νάρκη, αλλά προσωρινής ακινησίας των ζωτικών λειτουργιών του σώματός τους, κάτι που συντελεί έτσι ώστε τα ερπετά αυτά να είναι μακροβιώτατα.

Η " αιώνια νεότητα " κι η υπερνίκηση του θανάτου, προϋποθέτει τη γνώση των μυστηρίων του ύπνου και του υπνωτισμού. Τα μυστήρια αυτά ήταν κεντρικό τμήμα των Αιγυπτιακών μυστηρίων που διδασκόταν στις υπόγειες στοές των Πυραμίδων όπου οι σπουδαστές έμεναν αρκετά χρόνια, μακριά από τους ανθρώπους. Όταν έβγαιναν, είχαν αποκτήσει τον τίτλο, το βαθμό, τη γνώση και τη σοφία του Ιεροφάντη.

Ο υπνωτισμός, και δηλαδή η ικανότητα του διαχωρισμού της ψυχής από το σώμα, ήταν η καθολική επιστήμη των αρχαίων ιερέων - θεραπευτών αλλά και των βασιλιάδων, οι οποίοι, κατέχοντας τα μυστικά της ζωής και του θανάτου, αποκτούσαν αληθινή εξουσία πάνω στους ανθρώπους και στις δυνάμεις της φύσης.

Αντίθετα από τους κοινούς θνητούς, οι Ιεροφάντες κατόρθωσαν να μείνουν αθάνατοι επειδή γνώριζαν πως να υπνωτίζονται εκούσια κι ενσυνείδητα. Ο Όμηρος, γνώστης των μυστηρίων του ύπνου, αναφέρει ότι : " όταν η ψυχή χωρίζεται συνειδητά από το σώμα, αποκτά την ικανότητα να νυμφευθεί την Πασιθέα ( αυτή που βλέπει τα πάντα ) την τιμιωτάτη των Χαρίτων. Με άλλα λόγια, αποκτά μαντικές, προφητικές και γνωστικές δυνάμεις. Την αλήθεια αυτή υπαινίσσεται κι ο Αισχύλος σ' ένα στίχο από τους Πέρσες : " όταν ή ψυχή κοιμάται ανακτά τα δικά της μάτια".

Ο μύθος που κρύβει όλο το μυστήριο του υπνωτισμού, είναι ο εκείνος του Κάστορα και του Πολυδεύκη. Σύμφωνα με την μυθολογία, ο Κάστορας κι ο Πολυδεύκης ήταν δύο αδέλφια στα οποία ο Δίας χάριζε εναλλάξ την αθανασία : για ένα διάστημα ζούσε ο Κάστορας ( οπότε ο Πολυδεύκης ήταν νεκρός, δηλαδή υπνωτισμένος ) , άλλοτε πάλι ζούσε ο Πολυδεύκης και " πέθαινε " ο Κάστορας.

Οι δύο λοιπόν Διόσκουροι συμβολίζουν το σώμα και την ψυχή. Όταν υπνωτίζεται το σώμα, η ψυχή ελεύθερη από τα δεσμά του, ζει την πραγματική της ζωή. Αυτή η κατάσταση αποκαλείται " έκσταση " ή αυτοϋπνωση κι επιτυγχάνεται ύστερα από εκπαίδευση ή " μύηση ". Όταν η ψυχή επανέρχεται στο σώμα, κατά κάποιο τρόπο " πεθαίνει " και το σώμα επανακτά τη ζωή.

.

" Κηρύκειο "

Το μυστικό των μυστικών των αρχαίων θεραπευτικών μεθόδων, απεικονίζεται στο " Κυρήκειο ", τη μαγική ράβδο του Ερμή και σύμβολο του Απόλλωνα, " γιατρού σωμάτων και ψυχών " , που μετατράπηκε σε έμβλημα των γιατρών.

Στην Ραψωδία Ω της Οδύσσειας, ο Όμηρος αποκαλύπτει ότι μυστικά του θανάτου και της ζωής περιστρέφονται γύρω από τον ύπνο κι ότι ο Ερμής* : " κουνώντας την μαγική του ράβδο με άφθαστη χάρη, κοιμίζει αμέσως τα μάτια όσων ανθρώπων θελήσει κι όσους είναι βυθισμένοι στον ύπνο τους ξυπνάει. "

Οι μυστηριώδεις και " θαυματουργές " τεχνικές αυτές δεν πέρασαν απαρατήρητες : ο γιατρός Γαληνός κι ο κωμικός ποιητής Αριστοφάνης αναφέρουν πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες για τις μυσταγωγίες που λάμβαναν χώρα στα ιερά του Ασκληπιού. Ο Ήρωνας, μαθηματικός και μηχανικός, αποκαλύπτει τις απάτες που έκαναν οι ιερείς για να επιδράσουν περισσότερο στο ηθικό των αρρώστων κι ο Αριστοτέλης έγραψε ολόκληρη πραγματεία για την " καθ' ύπνοις γενόμενης μαντικής και λεγομένης συμβαίνειν υπό των ενυπνίων " .

Στον Ασκληπιό θυσίαζαν πάντα ένα κόκορα, γιατί όπως ο κόκορας αναγγέλει την καινούργια μέρα, έτσι κι ο Θεός δίνει καινούργια ζωή στους ανθρώπους που θεραπεύει.

* Σύμφωνα με τους μυημένους του αποκρυφισμού, ο Ερμής για τον οποίο μιλάει ο Όμηρος είναι ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, ο Ελληνο- Αιγύπτιος Θεός ο οποίος ήταν τέλειος γνώστης των μυστηρίων του ύπνου.

Πηγές στοιχείων : Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τ.2, 1972, Ελληνική μυθολογία, Γιώργης Καραφουλίδης ,Υπνωτισμός, Δρόμων 2007 , Getty images.