Louis Pasteur

Albert Edelfelt, Ο Παστέρ στο εργαστήριό του (1885)

Για αιώνες πιστευόταν ότι οι μεταδοτικές ασθένειες οφείλονταν στα μιάσματα ( δηλητηριώδεις ουσίες στον αέρα ). Αν και πολλοί άνθρωποι είχαν υποπτευθεί το ρόλο των μικροβίων ως παθογόνων, μόνο το 1878 ξεκαθαρίστηκε το ζήτημα πλήρως από τον Γάλλο χημικό Louis Pasteur ( 1822 - 1895 ).

Με μια σειρά θεαματικών πειραμάτων είχε δείξει ότι η ζύμωση, η σήψη και η μόλυνση οφειλόταν σε ζωντανά μικρόβια - ότι τα μικρόβια ήταν το αίτιο κι όχι το αποτέλεσμα των διαδικασιών αυτών. Η έρευνά του είχε σαν άμεση συνέπεια μια σειρά από πρακτικές επιτυχίες : έσωσε τη γαλλική βιομηχανία μεταξιού εντοπίζοντας το μικροσκοπικό παράσιτο που μόλυνε τους μεταξοσκώληκες, έδωσε μεγάλη ώθηση στη γαλλική οικοποποιία εισάγοντας τη θερμική αποστείρωση ή " παστερίωση " για ν' αποτρέψει το ξίνισμα. Τέλος, απέδειξε την αποτελεσματικότητα του εμβολιασμού ενάντια στον άνθρακα για τα ζώα κι ενάντια στη λύσσα για τους ανθρώπους.

Αν κι ο Pasteur έδειξε ότι τα μικρόβια ήταν γενικώς υπεύθυνα για την πρόκληση ασθενειών, ο Γερμανός αγροτικός γιατρός Robert Koch ήταν εκείνος που εντόπισε ποιό μικρόβιο ευθυνόταν συγκεκριμένα για την κάθε ασθένεια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1880, αναπτύσσοντας εργαστηριακές τρχνικές όπως η καλλιέργεια σε πλακίδια και η φωτο - μικροσκοπική μέθοδος, κατάφερε ν' απομονώσει και να προσδιορίσει τους βάκιλους της φυματίωσης και της χολέρας. Έθεσε επίσης τους κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται για την απόδοση μιας ασθένειας σε κάποιο συγκεκριμένο μικρόβιο : το μικρόβιο πρέπει πάντα να συνδέεται με την ασθένεια, πρέπει να απομονώνεται και να διατηρείται σε καθαρή καλλιέργεια. Τέλος, πρέπει τα μικρόβια από την καλλιέργεια ν' αναπαράγουν την ασθένεια σε πειραματόζωα και ν' ανακτάται το μικρόβιο από τους μολυσμένους ιστούς. Οι προϋποθέσεις αυτές είχαν περιγραφεί παλαιότερα από τον Jacob Henle, αλλά ο Koch ήταν εκείνος που έδειξε πως ήταν δυνατή η εκπλήρωσή τους. Σήμερα είναι γνωστές ως " τα αξιώματα του Koch ".

Η αντισηπτική χειρουργική διύρυνε την εφαρμογή της μικροβιακής θεωρίας του Pasteur. Μαθαίνοντας για τις μελέτες του πάνω στη σήψη και τη μετάδοση, ο Άγγλος χειρουργός Joseph Lipster συμπέρανε ότι η σήψη των πληγών οφειλόταν σε βακτηριακή μόλυνση. Το 1867 άρχισε να εμβαπτίζει τα εργαλεία και τους επιδέσμους του σε καρβολικό οξύ, ένα ευρέως γνωστό απολυμαντικό. Τρία χρόνια αργότερα εισήγαγε τη χρήση ενός καρβολικού ψεκαστήρα. Η ασηπτική χειρουργική, με τα μικρόβια ν' απουσιάζουν πλήρως από το χώρο της εγχείρησης, ακολούθησε σύντομα.

Πηγή στοιχείων : Το βιβλίο των επιστημών, Αλεξάνδρεια 2005, Wikipedia ( Ελληνικά ).