Οι κοσμικές ακτίνες κι ο πολιτισμός

Ο ηλιακός κύκλος

Ο Ήλιος δεν εκπέμπει μόνο στο ορατό φως. Ακτινοβολεί σ' όλο το πλάτος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, ακόμα και τις ακτίνες με πολύ μικρό μήκος κύματος που ονομάζονται κοσμικές. Αυτές οι ακτίνες υψηλής ενέργειας, που αν δεν υπήρχε το προστατευτικό στρώμα της ατμόσφαιρας θάταν ικανές να σκοτώσουν κάθε ζωή πάνω στη Γη, μετατρέπουν τα άτομα σχηματίζοντας βαρύτερους πυρήνες.

Ο συνηθισμένος άνθρακας για παράδειγμα, έχει ατομικό αριθμό* 12 και είναι από τα πιο σταθερά στοιχεία. Μαζί με το οξυγόνο, υπό τη μορφή του διοξειδίου του άνθρακα, υπάρχει παντού στην ατμόσφαιρα και παράλληλα είναι απαραίτητος για τη ζωή. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της ατμόσφαιρας αποτελείται από άζωτο, που στη φυσιολογική του μορφή είναι σχετικά αδρανές.

Οι κοσμικές ακτίνες από τον Ήλιο προκαλούν πυρηνικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα : μπορούν να μετατρέψουν άτομα αζώτου σε μια βαρύτερη μορφή άνθρακα ( ισότοπο ) με ατομικό αριθμό 14 ( C14 ). Τα βαρύτερα αυτά άτομα συμπεριφέρονται όπως ο κοινός άνθρακας κι ενώνονται εύκολα με το οξυγόνο για να δημιουργήσουν διοξείδιο του άνθρακα, με τη διαφορά ότι ο C14, σε αντίθεση με τον C12, είναι ραδιενεργός.

.

Η υψηλή δραστηριότητα των ηλιακών κηλίδων μειώνει την κοσμική ακτινοβολία που δέχεται η Γη.

Ο ανεξάρτητος επιστήμονας Maurice Cotterell, ερευνώντας τον αρχαίο πολιτισμό των Μάγια, έφτιαξε ένα σχεδιάγραμμα όπου συνέδεσε τα επίπεδα του ραδιενεργού άνθρακα με το κλίμα της Ευρώπης σε διάφορες ιστορικές χρονικές περιόδους, την επέκταση ή την υποχώρηση των αλπικών παγετώνων και την ηλιακή δραστηριότητα, ανακαλύπτοντας ότι τα υψηλά επίπεδα του C 14 αντιστοιχούσαν στη μείωση της ηλιακής δραστηριότητας. Πως συνέβαινε αυτό ;

Οι επιστήμονες δεν έχουν απάντηση στο ερώτημα αλλά ο Κοτερέλ υπέθεσε πως ίσως υπήρχε μια απλή εξήγηση : όταν ο Ήλιος είναι πολύ ενεργός, προκαλείται ένας μεγάλος αριθμός ηλιακών κηλίδων, που με τη σειρά τους εκπέμπουν μεγάλους αριθμούς φορτισμένων σωματιδίων ανάμεσα στον Ήλιο και τη Γη. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα χαμηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας να προστατεύονται αποτελεσματικότερα από την ηλιακή ακτινοβολία και να δημιουργείται λιγότερος C14.

.

Η χαμηλή δραστηριότητα των ηλιακών κηλίδων αυξάνει την κοσμική ακτινοβολία που δέχεται η Γη.

Αντίθετα, σε περιόδους μειωμένης ηλιακής δραστηριότητας, όταν υπάρχουν λιγοστές ηλιακές κηλίδες, υπάρχουν λιγότερα ιόντα ανάμεσα στην ατμόσφαιρα και τον Ήλιο για να μας προστατεύσουν από τις κοσμικές ακτίνες. Υπάρχει δηλαδή μια αντίστροφη σχέση ανάμεσα στα επίπεδα του ραδιενεργού άνθρακα στην ατμόσφαιρα και στην ηλιακή δραστηριότητα.

Στη συνέχεια, συγκρίνοντας τα διαγράμματα για την ηλιακή δραστηριότητα, τη θερμοκρασία και την έκταση των παγετώνων, με την ακμή και την παρακμή των πολιτισμών, ο Κοτερέλ ανακάλυψε ότι η υψηλή ηλιακή δραστηριότητα - δηλαδή η περίοδος με τα χαμηλά ποσοστά ραδιενεργού άνθρακα στην ατμόσφαιρα - συνέπεπτε με την ακμή των πολιτισμών, ενώ η χαμηλή με την παρακμή και την πτώση τους.

* Ο πυρήνας ενός ατόμου συνίσταται από δύο τύπους στοιχειωδών σωματιδίων, τα πρωτόνια και τα νετρόνια, που συνδέονται ισχυρά μεταξύ τους. Ο ατομικός αριθμός ενός στοιχείου εκφράζει το πλήθος των πρωτονίων που υπάρχουν στον πυρήνα ενός από τα άτομά του. Το πλήθος των νετρονίων, το οποίο φυσικά συμβάλει στο ατομικό βάρος, αγνοείται.

Πηγές στοιχείων : NASA, Adrian Gilbert - Maurice Cotterell, Οι προφητείες των Μάγια, Έσοπτρον 1997, P.W. Atkins, Το περιοδικό βασίλειο, Κάτοπτρο 1996 κι οι ιστοσελίδες που ήδη αναφέρθηκαν.